Op weg met de Apocalypse: drempelovergangen in menswording herkennen en hanteren

Waarom deze conferentie?

Er is in toenemende mate sprake van een maatschappelijk onbehagen, dat gepaard gaat met angst en eenzaamheid. Oorzaken hiervan zijn dat mensen steeds meer uit sociale verbanden vallen en zij veranderingen niet meer kunnen duiden. Dit biedt een voedingsbodem voor een verlangen naar oude zekerheden. Maar die zijn moeilijk te vinden. Het gaat erom het niet weten, de leegte, uit te kunnen houden. En de keus te maken om zelf nieuwe zekerheden te zoeken.

Deze situatie van het los moeten laten van het oude en het nog geen houvast vinden in het nieuwe is een centraal gegeven in het midden van de Apocalypse waar een engel op de drempel wordt getoond (Op.10.1-11). Deze drempelovergang is uitgebeeld doordat de engel met de ene voet op het land staat en met de andere op de zee en uitroept: er zal geen tijd meer zijn! Die drempelovergang is nog ver in de toekomst gelegen, maar wat later fysiek gebeurt wordt nu al geestelijk in ons bewustzijn voorbereid en wordt beleefd in de ziel. Daarom is het van belang om nu te kijken wat er in de menselijke geest en ziel verandert. Dat heeft niet alleen betrekking op gewaarwordingen in ons innerlijk, de microwereld, maar ook hoe wij de verschijnselen in de buitenwereld, de macrowereld, ervaren en interpreteren.

Dat we als mensheid sinds eind 19e eeuw ‘onbewust de drempel over gaan’ is ons al aangekondigd door Rudolf Steiner in 1919[1]. Daarna heeft Bernard Lievegoed in zijn boek Mens op de drempel in 1983 dit thema uitgewerkt. Hij wijst naar de krachten die voor de geboorte en na de dood in het huidige leven van invloed zijn. Ook noemt hij de drempel tussen de eigen innerlijke wereld en de weg naar buiten. Hij gaat in op verschillende psychiatrische problemen die hiermee in verband staan. Toch is het ook daarna te stil gebleven rond dit thema.

Bij de drempelovergang wordt de grens tussen onze binnenwereld en buitenwereld doorlaatbaarder en gaat de menselijke ziel anders functioneren. Het eerdere vanzelfsprekende op elkaar afgestemd zijn van ons denken, voelen en willen binnen onze persoonlijkheid verandert. De ervaring van het uiteenvallen van onze zielenkrachten kan verwarrend werken doordat er gedachten, gevoelens en impulsen kunnen ontstaan die tegenstrijdig zijn. Deze drie aspecten gaan een eigen leven leiden en moeten nu actief door ons ik weer in beheer komen en bijeengehouden worden zodat er een nieuwe balans kan ontstaan. Anders zullen angsten, depressies, een vlucht in drugs of blinde agressie sterk toenemen. Alleen bewust worden van de wereld van de geest en de rol van ons hoger zelf kan ons helpen om de drempel zonder grote vormen van onbalans over te komen. Bij het zoeken naar nieuwe zekerheden is er immers het gevaar dat we doorschieten in eenzijdigheden van of het denken, of het voelen of het willen.

Een eerste doel van de Conferentie is om sprekende voorbeelden te vinden van deze eenzijdigheden die voortkomen uit het losraken van denken, voelen en willen in maatschappelijke werkgebieden. Specifieke voorbeelden zijn het prestatie gericht zijn in het onderwijs in plaats van het begeleiden bij het op weg zijn om mens te worden. Of het domineren van maakbaarheid en kostenbeheersing per handeling in de zorg. Of de dreiging dat het denken dood wordt in de wetenschap omdat dit niet meer in samenhang is met voelen en willen. Of de eenzijdige rol van het willen in de landbouw, door het eigen nut voor de mens voorop te stellen. Het niet meer aanwezig zijn van de menselijke maat maar de dominantie van systemen zoals bij de toeslagenaffaire. Langs deze weg zijn echter geen nieuwe zekerheden te vinden. Dat komt mede doordat instituties zoals overheden, verenigingen en onderwijsinstellingen geen rekening houden met genoemde drempelovergangen tussen de werelden van de geest en de materie. Alleen het bewust maken van de drempelovergangen bij de verschillende maatschappelijke werkterreinen zal kunnen helpen om de tekenen van onze tijd te verstaan en tot heling te komen.

Een tweede doel van de Conferentie is om te onderzoeken tot welke nieuwe handelingsperspectieven we kunnen komen. Daarbij is de uitdaging om te leren kijken naar de verwarring die ons omringt vanuit een levend denken dat is geworteld in een wenkend perspectief. Een perspectief van een toekomstige wereld die de mens niet overkomt maar die wordt verzorgd vanuit de individuele mens en onderlinge broederschap. Een wereld waarin bijvoorbeeld studenten weer kunnen voelen dat ze bij een geheel horen, en kunnen worden wie zij in potentie zijn. Het vraagt een naar onszelf kijken vanuit een nieuwe positie die uitgaat van ons geestelijke wezen in plaats van onze materiële prestaties. Dan kunnen we ons eigen lot gaan liefhebben in plaats van ons slachtoffer te voelen. Niet langer ons zelf ‘naar buiten laten zuigen’ door de sociale media, maar liefde voor de geest ontwikkelen en gewetensvol werken aan wat de Apocalypse ‘het witte gewaad’ noemt. Dan kan het gezond functioneren van het geheel de toets worden voor wat goed of kwaad is, in plaats van het financiële rendement voor hen die zich de meeste macht hebben toegeëigend.

Tenslotte zullen we stilstaan bij de vraag of bij verschillende sectoren dezelfde problemen tevoorschijn komen als het denken of voelen of willen eenzijdig domineren? Zijn er gemeenschappelijk remedies te vinden die op alle werkterreinen kunnen worden toegepast?

Voorlopig programma zaterdag 14 september, 10.00 – 16.30 uur:

Openingslezing: De mensheid gaat onbewust over de drempel

Lezingen in samenhang met gesprek en beweging

Lezing 1: Macro- en micro-kosmische verschijnselen van de drempelovergang

Lezing 2: Omgaan met de Aarde na de eerste Apollolanding op de Maan

Lezing 3: Landbouw: handelen op de drempel tussen boven- en onderwereld

Lezing 4: Het grote onbehagen in de samenleving en de verwarring in mensen; vermogen om geestelijke gezondheid te begeleiden

Lezing 5: Hoe stimuleren en sterken we depressieve jongeren die lopen langs de kliffen van het kwaad

Lezing 6: Omgaan met de dood als metgezel.

Lezing 7: Groeien aan kunst

Afrondingslezing: Hoe kunnen wij het staan met een voet op de aarde en een voet op de zee in ons verenigen? Versterking van het Ik; Afsluiting expositie.

Aanmelding via e-mail bij Astrid van Zon.

Inschrijfgeld van € 50,00 graag overmaken op NL88 RABO 0121125572 tnv Zoeteman Consulting met vermelding van ‘apo conferentie vreedehuis’.

[1] Rudolf Steiner, Geisteswissenschaftliche Behandlung sozialer und pädagogischer Fragen. GA 192, 1991, Vortrag vom 1. Mai 1919 in Stuttgart.